Eeuwenlang is Delft omgeven door grachten, wallen en muren. De stad is alleen toegankelijk via de poorten. Vanaf het noorden met de klok mee heten ze: de Wateringse- en Haagpoort, de Koepoort, de Oostpoort, de Rotterdamse- en Schiedamsepoort, de Waterslootsepoort en de Schoolpoort. Maar die poorten zijn niet dag en nacht voor iedereen open. Als de schemering valt, gaan de grote deuren op slot en pas bij zonsopgang mogen ze weer open. Bovendien moet je een poortbriefje kopen of laten zien om naar binnen te mogen. Dit kon je doen direct bij de poort, maar ook bij een uitspanning vlak buiten de stadspoorten.
Uitspanningen heten zo omdat er paarden worden uitgespannen; als je je rijdier en je koets of wagen buiten de stad parkeert, spaart dat poortgeld. En natuurlijk kun je er ook zelf wat eten en drinken en desgewenst logeren. Dan vraag je aan de herbergier om een poortbriefje. Zulke entreebewijzen koopt hij per vel in bij de ontvanger van het poortgeld. Hij kan ze aan zijn gasten verkopen of als service van de zaak gratis verstrekken. Op vertoon van zo’n briefje laat de poortwachter je naar binnen.
