Onooglijk voorwerp, unieke vondst
In 1609 bouwde de beroemde Italiaanse sterrenkundige Galileo Galilei zijn telescoop om de hemel mee te verkennen. Zijn tijdsgenoot, de Middelburgse brillenmaker Hans Lipperhey, is een stuk minder bekend. Toch had hij al een jaar eerder patent aangevraagd op zijn versie van de telescoop.
Lipperhey was een van de allereersten die een telescoop maakte. Van zijn producten is niets over, zijn patentaanvraag kennen we wel. Daardoor kon een vreemd metalen buisje dat in 2014 werd gevonden bij een opgraving in een vroegere Delftse stadsgracht worden herkend als de oudste telescoop die tot nu toe bekend is – in ieder geval in Nederland, en misschien wel van de hele wereld.
Het 12 cm lange buisje van verkoperd ijzer dat uit de stadsgracht werd gevist komt overeen met Lipperhey’s ontwerp. De lensjes zijn in moderne ogen slechte kwaliteit, maar hij werkt wel.
Na onderzoek in Museum Boerhaave werd vastgesteld dat het een vroeg 17e-eeuwse Nederlandse telescoop is. Galilei werd beroemd met een verbeterd ontwerp, en het Nederlandse genie Christiaan Huygens bouwde er vanaf 1650 verschillende. Maar het Delftse kijkertje is duidelijk nog ouder. Wie zou hem ooit in het donkere water van de stadsgracht hebben verloren?
