Op botten glijden over het ijs
In en rond de Harnaschpolder (aan de westkant van Delft) zijn meerdere schaatsen gevonden die van dierenbotten zijn gemaakt. Deze benen schaatsen worden meestal ‘glissen’ genoemd.
Vanaf de negende eeuw komen, voornamelijk in West-Europa, grote aantallen glissen voor. In Nederland dateren de meeste glissen uit de Karolingische periode (800-1000 na Chr.). De vroegste vondsten van schaatsen gemaakt van ijzer dateren uit de dertiende eeuw en zijn gevonden in Amsterdam en Dordrecht. Hoewel schaatsen op ijzer efficiënter was bleven benen schaatsen ook tot in de 20e eeuw in gebruik.
Glissen werden in de Middeleeuwen als vervoermiddel gebruikt. De snelheden die je schaatsend kon bereiken waren in die tijd ongekend. Er werd echter ook al voor het plezier geschaatst.
Voor het maken van glissen was niet elk bot bruikbaar. Ten eerste moest het bot minimaal de lengte hebben van de menselijke voet en het menselijk gewicht kunnen dragen. Vooral botten van grote en middelgrote dieren werden gebruikt. Denk aan paarden en runderen, maar soms ook herten, schapen en geiten.
De botten werden eerst bewerkt door er stukken af te hakken en ze bij te vijlen. Vaak werden er gaten geboord om de glis aan de voet te kunnen binden met een touwtje, maar niet altijd.
Glissen zagen er niet uit als moderne schaatsen. Ze waren vrij breed en sneden niet in het ijs. De schaatstechniek was daarom ook anders. De schaatser bewoog zich voort met één of twee prikstokken terwijl hij of zij de voeten naast elkaar in dezelfde richting hield. Ook konden de glissen onder sleetjes gebonden worden om die over het ijs te laten glijden.
In de Harnaschpolder zijn in totaal twaalf glissen aangetroffen. Deze komen allemaal uit de Middeleeuwen, tussen de 11e en 14e eeuw. Ze zijn bijna allemaal gemaakt van paardenbotten en enkele van runderbotten. Vijf van de twaalf glissen zijn kennelijk nooit gebruikt, omdat er geen gebruikssporen te zien zijn. Drie van de glissen zijn als basis voor een slee gebruikt. Dit is te zien aan de verticale doorboringen.
